Spiralin Artıları ve Eksileri
Doğum kontrol yöntemlerini kabaca ayıracak olursak, hormonal ve hormonal olmayanlar diye ayırabiliriz. Hormonal olmayan yöntemler prezervatif, geri çekme, vajinal bariyer ve rahim içi araçlar(RIA) veya spiral sayılabilir. Hormonal yöntemler günlük doğum kontrol hapları, aylık hormonal iğneler, 3 aylık hormonal iğneler, 2 veya 3 yıllık cilt altı implantlar, vajinal hormon halkaları ve ertesi günü haplarını söyleyebiliriz. Hormonlu spiraller ise her iki gruba girdiği için ayrı olarak bildirmekte fayda var.
Kadınların yaklaşık % 2 ‘si korunma metodu olarak spiral yani rahim içi araç kullanmaktadır. Bu metodun % 99 ile % 99.5 civarında koruma özelliği vardır. Uzun süreli koruma için kullanılabildiği gibi, korunmasız ilişki sonrası 120 saatte uygulanırsa acil korunma yöntemi olarak da işe yaramaktadır.
Spiraller genellikle T şeklinde olmakla beraber değişik şekillerde olabilir. Prensip olarak rahim içine yani döl yatağına yerleştirilir ve spiralin gövdesi rahim içinde iken ucunda bir ip vajinada bırakılmaktadır. Son zamanlarda üretilen bazı spiral çeşitlerinde ise spiralin ucu rahmin üst duvarına tutturulmaktadır. Burada amaç spiralin yer değiştirmesine bağlı istenmeyen gebelik riskini azaltmaktadır. Hormonlu spiraller ise rahim içine progesteron hormonu salgılayan T şeklinde araçlardır.
Spiral veya RIA korunma yöntemleri içinde uzun süreli ve güvenli olması nedeniyle Dünya Sağlık Teşkilatı tarafından önerilmekte ve bizde de olduğu gibi birçok ülkede ücretsiz olarak sağlık merkezlerinde uygulanmaktadır.
RIA ne kadar bir süre kullanılabilir?
Üreten firmaların önerdikleri kullanım süreleri 3 ile 5 yıl arasında değişmektedir. Hormonlu RIA’ların 3 yıl hormon salgıladığı bildirilmektedir. Dünya Sağlık Teşkilatının verilerine göre bakırlı T şeklinde olan RIA’ların 15 yıl koruyuculuğunu devam ettiği bildirilmektedir. Dolayısıyla kullanım esnasında aşırı kanama, enfeksyon ,spiralin düşmesi veya yerinden kayması gibi problemler olmazsa spiralin alınıp tekrar takılması gerekmez.
Spiral gebelikten nasıl korumaktadır?
Spiral rahim odacığında bulunmasına bağlı o bölgede toplanan akyuvarların salgıladığı maddeler, spiral üzerinde bulunan bakır salınımı ve bakır oksit oluşumu sperm hücrelerinin hareketini bozmakta ve tüplere geçişini engellemektedir.
Hormon içeren spirallerde ise lokal olarak rahim iç zarın incelir ve embriyonun oturmasına engel olur. Diğer taraftan rahim kanalından salgının değişimine bağlı spermlerin girişi engellenmektedir.
Rahim içi araçlarının Yan Etkileri Nelerdir?
Spiral kullanan kadınlarda bazen yaşam konforunu bozan problemler olabilir. Bunlar adet kanamasının artması, adet sancısının artması, adet miktarının normalden fazla olmasıdır. Bu problemlerin ilaçlarla ortadan kaldırmak mümkündür. Fakat spiral kullanan kadınlarda cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı prezervatif de kullanması önemlidir. Çünkü spiral ipi sebebiyle vajinadaki enfeksiyon karın içine geçerek pelvik enfeksiyon adı verdiğimiz yumurtalık ve tüpler ile karın içi enfeksiyonlarına sebep olabilir. Eğer kanamalar ilaçlara cevap vermezse veya pelvik enfeksiyon varsa spiralin alınması gerekebilir.
Spiral ile birlikte dış gebelik riski artabilir ve % 1 civarında spiral ile birlikte normal gebelik olabilir. Özellikle yerinden oynayan spirallerde gebelik riski arttığından saptandığında çekilerek yenisinin takılması önerilir.
Hormonlu spirallerde ise adet kanaması ileri derecede azalır ve adet düzeni bozulabilir. İlk takıldığı günlerde bulantı ve şişkinlik olabilir. Bunlar hormonal etkilere bağlıdır. Zamanla bu yan etkileri azalır. Genellikle 3 yıl boyunca adet kanaması damla şeklinde olmaktadır. Hormonal etkisi azaldığında adet kanamasının artışı gözle görülür şekilde artar. Bu durumda koruyuculuğu devam eder ve kanama kabul edilebilir miktarda ise değiştirilmeden kullanmaya devam edebilir.
Spiral ne zaman takılmalıdır ?
Spiralin takılması herhangi bir zamanda olabilir. Genellikle adetin 3-4 günlerinde takılması tercih edilmesinin sebebi teknik olarak hekimin işi daha kolay olması ve hamileliğin ekarte edilmesidir. Bunun dışında herhangi bir zamanda istenirse spiral takılabilir. Korunmasız ilişkiden sonra da acil gebelikten korunma için de uygulanabilir. Ayrıca aşırı adet kanaması olan kadınlarda tedavi amaçlı hormonlu spiral uygulanabilmektedir.
Spiral takılırken anestezi uygulamasına gerek yoktur ama hassas olan kadınlarda bazen kısa süreli anestezi altında takılması da gerekebilir.
Spiral ve gebelik olduğunda ne yapılabilir ?
Spiral kullanan kadınlarda adet gecikmesi olduğunda mutlaka gebelik olup olmadığı bakılmalıdır. Bunun için basit idrar testi veya kanda gebelik testi yapılabilir. Gebelik testi pozitif ise öncelikle ultrasonografi ile gebelik kesesinin rahim içinde olduğu tespit edilmelidir. Rahim içinde gebelik kesesinin görülmediği durumlarda dış gebelik varlığı araştırılmalıdır.
Spiralle birlikte olan gebeliklerde genellikle spiral yerinden oynamış ve rahim kanalına doğru inmiştir. Bu durumda spiralin alınması gebeliği bozmaz. Bazen gebelik kesesine yakın bulunuyorsa spiralin yerinde bırakılması tercih edilebilir. Bu durumda spiralin büyüyen bebeğe zararı yoktur.
Spiral kullanan kadınlar takıldıktan 2-3 adet sonrası mutlaka kontrole gitmelidir. Eğer muayenede spiral rahim içinde görülmezse iki ihtimal vardır .Ya adet kanaması ile birlikte düşmüştür veya rahim duvarını delerek karın içine gitmiştir. Bu durumda karın röntgeni yapılmalı ve spiral gerekirse laparoskopi ile alınması gerekebilir.
Şu durumlarda spiral veya RIA kullanmamalısınız.
• Son 3 ayda pelvik enfeksiyon geçirdiyseniz ve hala şikayetler devam ediyorsa
• Cinsel yolla bulaşan hastalık mevcutsa ve tedavi olmamışsanız
• Hamilelik şüpheniz varsa
• Düzensiz kanamanız varsa ve adetleriniz uzun fazla ve çok ağrılı ise
• Düşük veya isteğe bağlı küretaj veya spiral takılması esnasında rahim delinmesi oluşmuşsa
• Rahim doğuştan ikiye ayrı(subseptus veya bikornis) olduğu saptanmışsa
• Karaciğer bozukluğu ve meme kanseri hikayesi olanlar hormonal spiral kullanmamalıdır
Ne zaman tekrar gebelik planlanabilir ?
Spiral alındıktan sonra hamilelik olasılığı vardır ve ilave bir sorun yoksa kısa sürede gebelik oluşabilir. Hamilelik planı varsa 1 ay önceden folik asit kullanımına başlayıp spiralinizi aldırmanızda fayda vardır.
Sağlıklı ve mutlu günler dilerim.
Dr Hüseyin Mutlu
Op.Dr. Hüseyin MUTLU | MUTLU DOKTOR
İLGİLİ İÇERİKLER
İLGİLİ İÇERİKLER
YAZARLARIMIZTümü
-
YAŞAM KOÇU
-
Eray SERTKAYA
ASTROLOG -
Özge ARIN
STİL&ALIŞVERİŞ DANIŞMANI -
Ceni RAZON SEVİG
Anne Bebek Blogger -
Şenay Akgül MAT
GÜZELLİK KOÇU -
Elif H. AYRANCI
ANNE BEBEK BLOGGERI -
Prof.Dr. Ferit DEMİRKAN
PLASTİK CERRAH -
Hatice YILMAZ
GÜZELLİK VE ESTETİK KOÇU -
Yeşim MUTLU
LIFESTYLE CEO -
Reyhan ELMASRİ
KİŞİSEL GELİŞİM UZMANI -
Eyüp SARI
PSİKOTERAPİST -
Dilara ŞİŞMAN
STİL DANIŞMANI -
Dr. Bertan BUYAN
DİŞ HEKİMİ -
Diğdem YILMAZ
MEDYA DİREKTÖRÜ -
Op.Dr. Hüseyin MUTLU
MUTLU DOKTOR -
Seda ULUCAN
PERSONAL TRAINER -
Zeynep FIRATOĞLU
Gayrimenkul Danışmanı -
Uz.Dyt. Deniz GÖNCAY
DİYETİSYEN
IN
OUT